Zes Zeeuwse dorpen op het eiland Schouwen Duiveland vormen samen het toneel voor het prachtige lentefeest dat Straô is. Nergens anders ter wereld kun je er voor terecht. Niet zo gek dat Straô in 2018 uitgeroepen is tot immaterieel erfgoed en daardoor op de Unesco-lijst staat. Volgens de traditie trapt Renesse, 8 weken voor pasen, de feestreeks af. Burgh-Haamstede, Noordwelle, Ellemeet, Scharendijk en Serooskerke volgen (zie de evenementenkalender op deze site voor de exacte data). Als je het over Straô hebt dan heb je het eigenlijk over Straô-rieën. Historici hebben de oorsprong nog al eens bediscussieerd maar het meest voor de hand liggend is toch om het letterlijk te vertalen met “strand-rijden”. Te paard wel te verstaan. Leuk weetje is dat de traditie ouder is dan het Zeeuwse paardenras dus heel begrijpelijk is elk paard welkom.
Ik heb begrepen dat het een spektakel is waar je bij moet zijn en daarom ben ik op zaterdag 11 februari op tijd op pad gegaan naar Renesse. Op het transferium verzamelen zich alle ruiters die mee doen aan het Straô-rieën. Aan de vele veewagens en trailers zie ik dat ik onmiskenbaar op de goede plek terecht ben gekomen. Op ruime afstand van de paarden parkeer ik mijn auto want als ik de imposante dieren in het zicht krijg realiseer ik me dat ze er niet naar uit zien dat ze onder de indruk zijn dat ik theoretisch gezien meer pk’s onder m’n kont heb. Liever sta ik dus niet in de weg.
Via de mail heb ik contact gehad met Kitty van het bestuur van de stichting Straô Renesse. Zij heeft me al uitgelegd dat alle combinaties zich hier moeten melden en direct worden gekeurd door het bestuur. Het is namelijk de bedoeling dat de paarden mooi versierd zijn. Ik zie hoe pompoenen, strikken, vlechten en takjes van klimop en conifeer de paarden transformeren tot filmische helden. Net als de ruiters die veelal traditioneel in een witte broek rijden en waar mogelijk folkloristische accenten aan zijn toegevoegd. Ongetwijfeld is er aan het eind van de dag een prijs voor de mooiste combinatie. Vanuit het transferium gaan straks zo’n 100 paarden richting het strand. Wat vormen ze nu al prachtige plaatjes. Ik besluit er vast een paar te schieten. Zo krijg ik Amber voor mijn lens. Ze is nog maar zeven jaar en gaat haar eerste Straô rijden met haar lieve pony Elsa. Wat een stoere meid maar dat heeft ze vast van haar moeder want die zal als begeleider de hele tocht op eigen kracht door het zand ploegen.
Uit de overlevering weten we dat boeren met hun zonen en knechts in het vroege voorjaar naar zee gingen om de benen van de paarden te wassen. Dit hielp bij het genezen van de kleine ontstekingen die ze in de winter op stal hadden opgelopen. Het ontwikkelde zicht tot een rituele tocht waarbij ze en passant ook de kwade geesten verdreven die zich mogelijk aan de paarden hadden gehecht. Op de terugweg reden ze nog een paar rondjes rond de kerk (linksom!) en dan was het tijd voor een borrel. Door de tijd heen groeide de tradities en werden er elementen als ringsteken toegevoegd. En ergens onderweg werden ook de schrôôsels geboren. We hebben het hier over dunne kruidkoeken die onlosmakelijk verbonden werden met Straô.
Gelukkig heeft Kitty me verteld dat ik voor het strandwasritueel rond kwart voor twaalf bij de duinovergang van de Zeeuwse Stromen moet zijn. Als ik het strand op loop zie ik dat heel veel mensen dit allang wisten. De gure wind heeft blijkbaar geen vat op de liefhebbers. Ik zie opvallend veel fotografen. Onrustig turen hun telelenzen naar de duinovergang. De menigte blijft een beetje in de buurt van de strandpaviljoens Haven van Renesse en De Schorpioen. En daar is het natuurlijk ook feest. De terrassen zijn vol en als je de temperatuur zou vergeten zou je denken dat het bijna zomer is. De heldere klank van de koperen hoorn maakt een eind aan mijn gepeins en ik weet dat het tijd is om de lenzen scherp te stellen. Traditie getrouw is de hoorn voorbehouden aan de meest ervaren Straô-ruiter. De enorme groep is grofweg ingedeeld in een snelle en een minder snelle groep. De voorrijders met de rode sjerpen voeren de galoppeerders aan en de groene sjerpen voeren de stappers aan.
Ik begrijp waarom dit een schoolreisje voor fotografen lijkt. Het klikt er op los en ik doe vrolijk mee. Wat een prachtig zicht! Rustig beweegt de magische kudde zich naar het zuiverende water. Als de eerste paardenvoeten het water raken lijkt ook de eerste spanning in de branding te verdwijnen. Het is tenslotte toch even afwachten hoe de paarden hun energie weten te beteugelen. Sommige waaghalzen sturen hun paard wat verder het water in en moeten zelfs hun eigen benen optrekken om geen nat pak te halen. Ik bedenk me dat vroeger de boeren op een kleedje zaten en van een echt zadel geen sprake was. Lijkt me logisch dat draven daarom ook wel dapperen werd genoemd. De stoet beweegt zich vervolgens richting het strandpaviljoen Zuid Zuid West.
Onderweg splitsen de groene en rode sjerpen de groep. Het lijkt wel of de paarden uit de rode groep weten wat er te gebeuren staat. Ongedurig wachten ze op het startsein tot ze aan de kletter mogen. Als het dan eindelijk zo ver is dan voel je zelfs op ruime afstand de grond onder je trillen. Het natuurgeweld dat de fotogenieke groep samen teweeg brengt is indrukwekkend. De kudde rolt als een golf van explosieve vrijheid over het strand heen. Beter dat er even niks in de weg staat. Een enkele pony ervaarde zelfs zoveel vrijheid dat het in hem op kwam om even lekker te gaan rollen in het rulle zand. Hij was alleen even vergeten dat hij nog iemand op z’n rug had. Gelukkig liep dit misverstandje goed af.
Een drankje en een plak cake bij Zuid Zuid West hebben alle ruiters dik verdiend. De stemming zit er goed in en enkele ruiters besluiten het peloton fotografen een toegift te geven. Enthousiast galopperen de paarden nog eens door de branding. De waardering is groot en als je op facebook kijkt zie je dat de resultaten prachtig zijn. Zoek bijvoorbeeld maar eens op Dick van der Veer, Nicole de Vries, Sandra Photography en Fokoografie.
Moe maar voldaan kan aan de terugrit begonnen worden. Het programma vervolgt zich in het dorp. Ik besluit eerst nog even een lekker kopje thee te drinken op het strand. Even nagenieten en kijken of er een paar mooie foto’s zijn blijven plakken op mijn camera. Ik heb enorm genoten en besef dat Straô geen evenement is maar een virus. Het heeft me heerlijk te pakken en ik kan niet wachten mijn dochters te besmetten…
Liefs,
Anna